Patrick Van de Wiele sprak op 9000Con over sf en muziek Sedert de song ‘In the Year 2525’ van Zager & Evans in 1969 in de hitlijsten stond, ben ik geïnteresseerd in de wisselwerking tussen muziek en sciencefiction. En doorheen de jaren ben ik dergelijke releases blijven volgen. Ooit hielp ik wijlen Eddy C. Bertin met een voordracht hier in Gent over de invloed van sciencefiction in muziek. Muziek heeft wel degelijk een langdurige relatie met sciencefiction.
Sciencefiction is één van de meest progressieve genres in fictie, het is rijk aan verbeeldingskracht, het reflecteert en geeft sociale kritiek. SF staat aldus voor een tegencultuur en loopt parallel met muzikale visionairen. De artiest projecteert zichzelf in een (denkbeeldige) held, vergelijkbaar met de SF auteur. En dat alhoewel sciencefiction decennia voorliep op rock en popmuziek. Beiden werden eerst verguisd, waren het domein van een cultus, om later in de populaire cultuur opgenomen te worden. Wanneer popmuziek zich waagde aan mijmeringen over de kosmos mondde dat bijvoorbeeld uit in: Moody Blues LP ‘Days of Future Passed’ (1967) & LP ‘Treshold of a Dream’ (1969). Deze laatste bevat hun antwoord op ‘Also Sprach Zarathustra’. Rock inspireert zich op SF boeken en films, en dat noemt men “interart” creativiteit. Daarbij horen ook dystopieën en sociale kritiek uit SF die in rock uitmonden zoals Bowie’s ‘1984’ uit de LP ‘Diamond Dogs’, gebaseerd op George Orwell. Bowie’s band noemde zich The Spiders from Mars, terwijl hijzelf als de androgyne hermafrodiet Ziggy Stardust optrad. De LP ‘Starman’ (1972) met daaruit de eerste single ‘The Rise and Fall of Ziggy Stardust & The Spiders from Mars’ combineert rock met SF en pantomime. Wist u overigens dat Bowie als kleine jongen de BBC tv-reeks ‘Quatermass Experiment’ zag, en dat had zo’n impact op hem, en zorgde voor een levenslange fascinatie met SF. Uiteraard kent u allemaal ‘Space Oddity’ uit 1969. Toch zou ik willen beweren dat het de opkomst van de elektronische muziek in de jaren zeventig en tachtig was die de kruising tussen muziek en speculatieve fictie op de voorgrond had gebracht, met artiesten als Vangelis, Jean-Michel Jarre, Klaus Schulze enz. voorop. Dit werd mogelijk gemaakt door de mogelijkheden van elektronische synthesizers om op sonische wijze een sfeer te creëren waarvan de menselijke cultuur aannam dat deze geassocieerd was met de kosmische ruimte. Er zijn talloze muzikale voorbeelden, teveel om hier in deze beperkte tijd op te noemen. Denk maar aan de songs ‘Who Wants to Live Forever’ van Queen uit de film ‘Highlander’, Toch som ik er enkele op, en laat ik u fragmenten zien van de videoclips: ‘In the Year 2525’ Deze hit dateert uit 1969 en is van het Amerikaanse popduo Zager en Evans. Ze bereikte nummer één in de Billboard Hot 100 gedurende zes weken, te beginnen op 12 juli 1969. Het nummer piekte in augustus en september van dat jaar drie weken lang op nummer één in de UK Singles Chart. Het werd in 1964 geschreven en gecomponeerd door Rick Evans en werd oorspronkelijk uitgebracht op een klein regionaal platenlabel (Truth Records) in 1968. Het werd later opgepikt door RCA Records. Zager en Evans gingen in 1971 uit elkaar. Omdat Zager en Evans nooit meer een hitsingle uitbrachten, werden ze op hun beurt een one-hit wonder. Vanaf 2022 zijn ze de enige artiesten die ooit een nummer één hit hebben gehad aan beide kanten van de Atlantische Oceaan en nooit meer een hit hebben gehad in de VS of het Verenigd Koninkrijk voor de rest van hun carrière. ‘In the Year 2525’ begint met een inleidend vers waarin wordt uitgelegd dat als de mensheid tot dat punt zou hebben overleefd, zij getuige zouden zijn van de daaropvolgende gebeurtenissen in het lied. De volgende verzen verspringen het verhaal met tussenpozen van ongeveer 1000 jaar, met name 3535, 4545, 5555, 6565, 7510, 8510 en ten slotte 9595. In elk volgend millennium wordt het leven steeds meer sedentair en geautomatiseerd: gedachten worden voorgeprogrammeerd in pillen die mensen kunnen consumeren; ogen, tanden en ledematen verliezen allemaal hun functie doordat machines hun functies vervangen; en het huwelijk wordt overbodig omdat kinderen in reageerbuizen worden verwekt. Het lied eindigt na 10.000 jaar. Tegen die tijd zijn de mensen eindelijk uitgestorven. Maar de verteller merkt op dat ergens "zo heel ver weg", mogelijk in een alternatief universum, de scenario's die in het nummer worden verteld, zich nog moeten afspelen, aangezien het nummer zich vanaf de top herhaalt (maar in dezelfde toonsoort, toon en snelheid). zoals het vorige couplet) en de opname vervaagt. Hier ziet u de AI versie ervan. https://youtu.be/PXJ8-mVo_WY?si=JeLn_Vu2QIpLtCQQ ‘The Robots’ Wanneer je denkt aan sciencefictionachtige muziek, kom je uiteraard bij de Duitse band Kraftwerk uit. Dit kwartet werd in 1970 in Düsseldorf opgericht door Ralf Hütter en Florian Schneider. Ze worden wereldwijd aanzien als innovatieve pioniers van elektronische muziek, en waren bovendien één van de eerste groepen om dit genre te populariseren. De band startte als onderdeel van het Duitse “krautrock” genre, waarna ze volledig overschakelden op elektronische instrumenten. Denk daarbij aan synthesizers (een instrument dat mij steeds geboeid heeft), drummachines en vocoders. Wolfgang Flür kwam er in 1974 bij, en het jaar daarop vervoegde Karl Bartos de band, en zo was de line-up compleet. Er volgden succesvolle albums zoals ‘Autobahn’ (1974), ‘Trans-Europe Express’ (1975), ‘The Man Machine’ (1978) en ‘Computer World’ (1981). En precies over een track uit ‘The Man Machine’ wil ik het hier hebben. Kraftwerk ontwikkelde een “robot pop” stijl, die elektronische muziek combineerde met popmelodieën, schaarse arrangementen en repetitieve ritmes, en zorgde ervoor dat hun look daar bij paste. Ik ga me concentreren op één van meest sciencefictionachtige tracks, nl. ‘The Robots’. Zoals gezegd staat die track op de elpee ‘The Man Machine’ (in het Duits ‘Die Mens-Machine’). Nu heeft de interactie tussen mens en machine mij ook steeds gefascineerd, ik denk dat die begon met de Tv-reeks ‘The Six-Million Dollar Man’, maar voor mij zijn hoogtepunt bereikte met de Borg uit de ‘Star Trek’ sage. En geloof me vrij, we zijn als mens goed op weg om in de nabije toekomst allemaal op een of andere manier cyborg te worden. Maar goed, ik ging het over muziek hebben. ‘The Man Machine’ werd in 1978 opgenomen in de Kling Klang studio, maar door Joschko Rudas en Leanard Jackson gemixt in de Studios Rudas in Düsseldorf. De bekende rood/zwarte cover van de elpee die ik bezit was geïnspireerd door de Russische artiest El Lissitzky en de Suprematisme beweging. De bandleden staan erop afgebeeld in dezelfde kleuren met rode hemden en zwarte dassen. De single ‘The Robots’ (in het Duits ‘Die Roboter’) kwam er in datzelfde jaar, met op de achterkant ‘Spacelab’. De tekst van de song refereert naar de toen revolutionaire techniek van robotica, en hoe mensen die kunnen gebruiken zoals ze willen. Tijdens de intro hoor je Russische tekst. De overige Engelstalige tekst wordt gezongen via een vocoder, waarbij de menselijke stem digitaal wordt omgezet. Wolfgang Flür schreef in 2003 overigens een boek daarover, ‘Ich war ein roboter’ ofwel ‘I Was a Robot’. Dat boek wordt nu gezien als een controversiële en compromisloze autobiografie van de band, omdat de andere groepsleden dat probeerden te censureren. De songtitel werd in 2007 door de BBC gebruikt voor de BBC Radio 4 documentaire ‘Kraftwerk: We Are the Robots’. Kraftwerk wordt nu ook genoemd als The Beatles van de elektronische muziek. De song wordt nu aanzien als één van hun beste tracks, en wanneer die live gebracht wordt, worden de groepsleden vervangen door robots die op hen gelijken. Soms zijn dat zelfs robotten zonder benen. In 1991 werd de song compleet geremixt, en maakt deel uit van het album ‘The Mix’, alhoewel de stijl ervan nu meer naar disco & dance neigt. https://youtu.be/D_8Pma1vHmw?si=tTLHEUSPfEE2e6zP ‘Clouds across the Moon’ In 1985 bracht de RAH band het nummer ‘Clouds Across the Moon’ uit, dat onmiddellijk insloeg als een bom. De RAH band is de afkorting van het Britse Richard Anthony Hewson orkest, dat echter een zuiver studio-orkest was, en reeds in 1976 opgericht werd. Hewson startte al tijdens de jaren ’60 als arrangeur en multi-instrumentalist, en werkte met wereldsterren, zoals James Taylor, Herbie Hancock, Supertramp, Diana Ross, Carly Simon, Art Garfunkel, Leo Sayer, Al Stewart, Chris de Burgh, Fleetwood Mac en Chris Rea. Zo arrangeerde hij voor The Beatles ‘The Long and Winding Road’, en voor Mary Hopkin ‘Those Were the Days’. In 1977 scoorde hij zijn eerste solohit met het instrumentale ‘The Crunch’. Naast de RAH band was hij tijdens de eighties ook als producent werkzaam voor Toyah Willcox, Five Star en Shakin’ Stevens. Tegenwoordig zou hij muziek voor Tv- en reclameprogramma’s schrijven. ‘Clouds Across the Moon’ viel vooral op door zijn futuristische videoclip. De song is afkomstig uit het album ‘Mystery’, en het nummer werd gezongen door Richard’s toenmalige vrouw Liz. De RAH band bracht talloze mooie singles uit, zoals ‘Messages from the Stars’, ‘Roll me down to Rio’, ‘Sam the Samba Man’ en ‘Perfumed Garden’, die ik allemaal bezit. ‘Clouds Across the Moon’ is echter de enige in dat rijtje dat de Belgische en Nederlandse hitparades wist te bereiken. Waarover gaat de song dan? Wel, in de toekomst woedt er een honderdjarige oorlog met de planeet Mars. Een vrouw belt jaarlijks via een intergalactische verbinding (en nog via een manuele operator, die je kunstjes in de originele videoclip ziet maken) naar haar man op vlucht 247 naar Mars. Maar mijnheer blijkt ondertussen al met een andere dame bezig te zijn.. In 1995 coverde de Japanse techno producer Yoshinori Sunahara de track op zijn debuutalbum ‘Crossover’. Drie jaar later was het de beurt aan het Noorse elektronische duo Frost om dat ook te doen op hun debuutalbum ‘Bedsit Theories’. In 1999, werd het nummer geremixt door de Duitse houseband Tiefschwarz. Vijf jaar later, in 2004 volgden December Boys met een cover, en in 2007 bracht Hewson het nummer opnieuw uit, ditmaal met een andere zangeres, nl. Emma Charles onder de naam ‘Clouds Across the Moon 07’. Deze nieuwe versie baadt in een echt jazzfunk sfeertje. En in 2008 coverde de Filipijnse zangeres Regine Velasquez het op haar album ‘Low Key’. In datzelfde jaar deed Nashira dat ook. Maar ook de Italiaanse zangeres Elly Bruna coverde het in 2010. En Evita deed het haar na in 2017, terwijl de voorlopige laatste cover dateert uit 2019 van de hand van Le Flex. Hier ziet u de AI versie. https://youtu.be/vY9JdAcM_Ok?si=-f5ql8WGSbjjAA7e ‘We Don’t Need another Hero’ De post-apocalyptische wereld van ‘Mad Max’. In 1979 werd de eerste prent uit dat universum vanuit Australië op wereld losgelaten. Hoofdrolspeler Mel Gibson was toen vrijwel nog onbekend. Hij speelde de rol van Max Rockatansky, een politieman die na de dood van zijn vriendin opkomt tegen de wetteloze bendes. Twee jaar later verscheen het vervolg ‘Mad Max 2: The Road Warrior’, en in 1985 volgde ‘Mad Max 3: Beyond Thunderdome’. Dit is voor mij de beste prent uit de reeks, in een regie van George Miller/George Ogilvi. Daarmee was de kous nog niet af, want in 2015 werden we getrakteerd op ‘Mad Max: Fury Road’, in mijn ogen een mislukking. En er zijn plannen voor delen 5, 6 en 7. Maar u raadt het al, ik wil het hier hebben over de derde film in het rijtje, omdat de hitsong daaruit wereldberoemd werd. Tina Turner zong die, en speelde tevens het personage Aunty Entity in die prent. Max wordt daarin beroofd van al zijn bezittingen en kan nog net de stad Bartertown bereiken, die gerund wordt door de Amazone-achtige Aunty Entity. Hij sluit een deal met haar en vecht namens haar in de Thunderdome, een kooi waarin gevechten op leven en dood worden gehouden. Entity belazert hem en gooit hem daarna de woestijn in. Met hulp van een groep kinderen die hij bij een oase vindt, en die in hem de man uit hun profetie zien, die hen gaat redden, gaat Max weer terug naar Bartertown, om met Entity af te rekenen. Het was Tina’s eerste filmrol in meer dan een decennium, want de vorige was The Acid Queen in de rockopera ‘Tommy’ van The Who uit 1975. Tina zei achteraf in 1988 over haar rol: "Aunty Entity was not as fierce as I wanted her to be. I wanted her to go back into the trunk and pull out the clothes that she was wearing when she built that city, because she built herself up from nothing and she definitely wasn't wearing that chain dress and those high-heeled shoes." De song ‘We Don't Need Another Hero (Thunderdome)’, te horen op het einde van de film tijdens de generiek, werd geschreven door de Brit Terry Britten en de Schot Graham Lyle. Die werd in juni 1985 uitgebracht als single, en staat uiteraard ook op de soundtrack van de film. Het duo dat de song schreef, was voorheen al verantwoordelijk voor Tina’s hit ‘What’s Love Got to Do with it’. Voor hun samenwerking in ‘Thunderdome’ kregen de songwriters de Ivor Novello Award voor “Best Song Musically and Lyrically”. Daarnaast volgde voor Tina zelf een Golden Globe nominatie voor “Best Original Song”, en een Grammy Award nominatie voor “Best Female Pop Vocal Performance”. Maar ze haalde die niet binnen. In de bijbehorende videoclip zie je Tina in haar maliënkolder zingen, die naar verluidt 55 kg woog, terwijl verschillende scènes uit de film afwisselen. Naar het einde toe zie je saxofonist Timmy Capello (die met haar mee op tournee ging) schitteren. Die videoclip werd genomineerd voor een MTV Video Music Award voor “Best Female Video”. Tina zelf kreeg steun van een kinderkoor uit King's House School in Richmond, Londen. Hun gezang werd eerst opgenomen in de beroemde Abbey Road studio’s, en Tina’s stem werd er later bijgevoegd. Tina zong tevens de openingstrack, ‘One Of The Living’, die ook een hit werd, en waarvoor ze wel de Grammy Award voor “Best Female Rock Vocal Performance” ontving. Later werd een uitgebreide versie van ‘Thunderdome’ uitgebracht op een maxisingle, met een instrumentale versie op de keerzijde. https://youtu.be/Gcm-tOGiva0?si=9NvD_aMXi8VavhpO ‘The Eve of the War’ De echte sciencefiction fan weet natuurlijk al lang waar het hier om gaat. Het is de ouverture ‘The Eve of the War’ uit Jeff Wayne’s muzikale versie van H.G. Wells’ roman ‘The War of the Worlds’. Die song werd gecomponeerd door Jeff Wayne samen met Gary Osborne. Dit studioalbum van de Amerikaans/Britse componist, muzikant en producer werd op 9 juni 1978 uitgebracht door CBS Records. Het is inderdaad ‘The War of the Worlds’ op muziek gezet, want het was het enige boek dat bij hem muzikale ideeën opriep. Zo zette hij de strijkers in voor het thema van de mensen, en de elektronische kant om de Martianen voor te stellen. Het geheel groeide tot een ware rockopera, met een rockband, een orkest, een verteller en zangers. De verteller was wijlen acteur Richard Burton, en daarnaast kwamen gastartiesten Julie Covington (song ‘Don’t Cry for Me Argentina), David Essex (song ‘Gonna Make You a Star’), Justin Hayward (The Moody Blues), Phil Lynott (Thin Lizzy), Jo Partridge en Chris Thompson aan bod. Het album werd een commercieel succes, en won twee Ivor Novello Awards. Er werden 2 singles uit getrokken, de eerste deze ‘The Eve of the War’ op een discoritme, en de tweede ‘Forever Autumn’. Dit gaat dus over de invasie van de Marsmannetjes. In 1975 verkregen Jeff Wayne en zijn vader de rechten op dit boek, en hij ging ermee aan de slag. Het album ging in première op 1/6/1978 tijdens een show in het Londense Planetarium. Daarna kwamen er uiteraard andere versies op de markt, zoals in het Spaans en het Duits. Een remixversie van ‘The Eve of the War’ werd uitgebracht door de Nederlander Ben Liebrand. Ik bezit de originele elpee, maar in 2005 werd het gemastered op een Super Audio CD. Er werd zelfs een live show opgevoerd waarbij het virtuele hoofd van Richard Burton op het grote scherm te zien was als verteller. Ik was erbij, samen met wijlen Alfons Maes, toen die vele jaren geleden opgevoerd werd in de Antwerpse Lotto Arena. In 2006 kwam die show zelfs uit op een dvd. https://youtu.be/Poii8JAbtng?si=1XzDjiGVAmHrdWcJ Ik hoop dat u genoeg inspiratie opgedaan heeft om u verder te verdiepen in sciencefictionmuziek! Bedankt voor uw aandacht. Patrick Van de Wiele Dit is de lezing die Patrick op 5 mei op 9000CON gaf.
0 Opmerkingen
Laat een antwoord achter. |
|