In een vergeten tekst van de middeleeuwse kanunnik Fransiscus Van Loon (geboren in 1359 in het Graafschap Loon en gestorven in 1438), heeft de theoloog-mysticus het over astrologie. Hij bespreekt het einde der tijden en zoekt in tegenstelling tot zijn andere werken nu eens niet in de overgeleverde Bijbelteksten naar apocalyptische voorspellingen, maar probeert er een rationele verklaring voor te vinden in de Ideeënwereld van Plato. Voor iemand die rotsvast geloofde in een eeuwige Wereld der Ideeën, moet de gedachte dat die eeuwige Ideeën plots niet meer gelden, bijzonder angstaanjagend zijn geweest.
De tekst die voor mij ligt, heeft als titel Over het mathematische Einde van de wereld. Ik vertaal de tekst uit het Diets naar modern Nederlands. Toch moet ik de lezers waarschuwen: de theologische teksten van Fransiscus Van Loon zijn in het Latijn geschreven. Deze astrologische tekst is echter in de volkstaal, in het Diets, zodat sommige collega’s betwijfelen of deze tekst wel van zijn hand is. Een enkeling suggereert zelfs dat het een vervalst document uit de twintigste eeuw zou zijn. Dat is trouwens een van de redenen waarom de tekst niet de aandacht krijgt, die ze volgens mij wel verdient. Onze populairwetenschappelijke tijdschriften staan vol met scenario’s die het einde van het universum beschrijven, van Big Crunch (de Eindkrak) tot de Big Rip, allemaal fysische verklaringen. De uitdijing van het universum, donkere materie, inflatietheorie, chaotische processen, kwantumverschijnselen waren Fransiscus Van Loon natuurlijk totaal vreemd. Dat de neoplatonist die Fransiscus Van Loon was, verklaringen in de wiskunde gaat zoeken, mag bijgevolg geen verbazing wekken. Precies daarom beschouw ik zijn tekst als een welkome aanvulling op de huidige, astrofysische verklaringen voor het einde van de wereld. Het logische Einde van de Wereld Als het axioma van het uitgesloten derde plots niet meer geldig is, ‘een derde is niet gegeven’, kan alles gebeuren en wordt alles weer chaotisch. Er staan wezens op die niet leven maar toch niet dood zijn. Oogsten mislukken want zomer en winter komen samen voor. De goddelijke orde in de kosmos maakt plaats voor de oorspronkelijke chaos. Het werk van de demiurg wordt tenietgedaan. Het geometrische Einde van de Wereld Als de drie-dimensionele Euclidische wereld een dimensie verliest, volgt het Grote Platdrukken. Kathedralen en kastelen, huizen en hutten worden met de grond gelijkgemaakt. Niets steekt nog boven iets anders uit. Van mensen rest enkel het silhouet, een levenloze afdruk. Als de drie dimensies verdwijnen, verdwijnt de wereld in het Grote Niets, de Ont-schepping, het tegenovergestelde van de Schepping, waarbij de wereld uit het niets geschapen werd. Het algebraïsche Einde van de Wereld Wanneer 1 + 1 niet langer 2 is, geldt niets meer en stopt de wereld. Bruggen storten in, legers decimeren, rijkdom verdwijnt in een seconde en de bedelaar ontvangt een goudschat die onmiddellijk weer vervliegt. Frank Beckers
0 Opmerkingen
|
|