Luc Vos - Molendini Veritatis

Er was eens … de molen der waarheid. Groot en majestueus. Een icoon in het landschap. Van mijlenver zichtbaar, hoog verheven boven de brug der wijsheid en de kathedraal van het begrip. De wieken waren gigantisch, je hoorde ze zoeven tot het uiteinde van de beschaving. Fluisterend, als een bard die een eindeloze reeks verhalen de wereld instuurde. Als je luisterde, wist je welke richting je uit moest. Ze was er altijd, een rots in de eeuwige branding van het leven.
Gebouwd op stevige ondergrond, vervaardigd van betrouwbare materialen. Het zeildoek op de wieken was geweven uit onderzoek. De latten die het zeil op zijn plaats hielden, gezaagd uit hout dat elke tegenstand en twijfel weerstond. En het gebouw zelf? Dat was opgetrokken uit gigantische stenen, gebakken in de ovens der overtuiging.
Het hart zat vanbinnen, een tijdloos meesterwerk, voorzien van talloze raderen. Een ingenieus systeem van kleine en grote tandwielen, minutieus in elkaar gepast, gesmeerd met de fijnste, zuivere olie. Elke omwenteling bouwde verder op de vorige, verzekerde dat de beweging naadloos en zonder verlies werd verdergezet. Dat de molens nooit haperden, dat het verhaal niet veranderde.
Het was een tijd dat de waarheid … de waarheid was. Betrouwbaar. Zeker.
De wieken stopten nooit. Ze zorgden voor een laatste filtering op onzuiverheden, een finale check die de kleinste rimpeling gladstreek voor elk verhaal de wereld introk.
De nooit falende voedingsbron was het water dat de molen via gigantische schoepen in beweging hield. Standvastig stroomde het uit de grote rivier, de Veritas. Een brede stroom, gevormd door acht zijrivieren die niet ver voor de molen in perfecte harmonie samenvloeiden en de molen sinds het begin der heugenis voedden. Ze hielden de molen in de juiste cadans, ze hielden elkaar in balans. Elke zijrivier had een eigen naam, maar samen waren ze gekend als Scientia, de groep van acht die Veritas voedde met onderbouwing.
Onafgebroken stuurde de molen haar verhaal de wereld in en de mensen wisten wat echt was. De molen loog niet, de molen vergiste zich niet. Want Scientia voedde haar.
Eeuwenlang trotseerde ze de zwaarste stormen, bleef overeind in revoluties en omwentelingen. Ze draaide zonder onderbreking, tot … tot die fatale dag. Tot de dag dat haar voedingsbron veranderde. De dag dat de tot dan gescheiden lopende rivieren Opinium en Mendacium een doorgang vonden naar de Veritas. Tot vandaag is nog steeds niet exact geweten hoe die dijkbreuk heeft kunnen plaatsvinden. Vele wilde verhalen doen de ronde, maar feit is dat de hoge dijken van de Veritas het begaven onder de wild oprukkende golven van deze door angst en ongefundeerde twijfel gevoede en gevaarlijk snel groeiende zijrivieren.
Enkele moedigen poogden nog een feitelijke dam op te werpen, maar het was te laat. Dat was de dag dat de vlekkeloos draaiende wieken voor het eerst haperingen vertoonden, dat het gezoem geheel onverwachts werd onderbroken. Velen schrokken op toen het eerste gekraak hun oren bereikte. Ze uitten waarschuwingen, maar de meerderheid haalde hun schouders op en ging verder met hun leven, want de molen was onverwoestbaar, toch? Er kon geen gevaar zijn, er was geen reden om paniek te zaaien.
Maar het water van Opinium en Mendacium kolkte en schuimde oncontroleerbaar. Het vermengde zich met het zuivere water van de Veritas en zijn acht zijrivieren en won aan kracht. Het was vuil, bevatte gif dat zich een weg vrat door de molen. Het liep door de schoepen, kroop omhoog langs de muren, over de raderen, liep ertussen. Het bevuilde de olie, maakte ze dikker. De tandwielen knarsten, vertraagden. Ze raakten uit balans. Soms sneller, dan weer trager. Het evenwicht was zoek.
Een diepe huivering rolde door de wereld. Mensen hieven hun hoofd in de wind. Waarschuwingen klonken luider. Mannen en vrouwen luisterden naar de verhalen die de wieken over hun hoofden stuurden en twijfelden. Ze leken als voorheen, maar er was iets anders. Een tweede stem, een derde. Soms een vierde. Welke was de juiste? Twijfel groeide, meningen liepen uit elkaar.
‘Deze stroom is de juiste!’
‘Niet waar, deze.’
‘Nee hoor, de derde is de enige.’
‘Ik ga voor de vierde.’
‘Ik luister niet meer.’
‘Stel alles in vraag!’
‘De molen moet gered!’
Verwarring en onzekerheid vochten zich een weg door de mensen. Enkelen hielden krampachtig vast aan de molen, maar anderen lieten haar los en zochten hun eigen waarheid. Het geloof in de molen verwaterde, mensen luisterden niet meer.
De zijrivieren van Scientia vochten terug en bleven Veritas voeden, maar er was niet één stroom meer, er waren er te veel. Mensen gingen hun eigen weg, bouwden hun versie van de waarheid. Een enkeling luisterde nog naar de door Scientia gevoede stroom, maar de meerderheid werd doof. Ze keken niet meer naar de uit onderzoek geweven doeken, ze luisterden niet meer naar de op het ritme van echtheid, geldigheid en juistheid draaiende wieken. Ze hielden hun hoofd niet meer in de wind en hoorden niets meer. Ze sloten zich af en keken star vooruit, verloren voor de wereld om hen heen.
Die wereld was voor altijd veranderd. Het gevecht voor de waarheid bleef woeden, maar haar aanhang slonk gestaag. Tot wanhoop van velen, zonder interesse van menig ander.
 
Dat was eens, maar hoe is het vandaag? Wel, de molen is er nog steeds en draait zonder ophouden. Ze zal nooit stoppen, haar wieken zullen blijven gaan. Maar de bronnen zijn voor eeuwig veranderd, bevuild met leugens. De waarheid is er nog, maar ze is besmeurd, bedekt, ondergesneeuwd door niet geverifieerde feiten, door eigen nieuws, door … door onwaarheid. Niet meer zuiver onderbouwd door Scientia.
De majestueuze molen der waarheid zal eeuwig draaien, tegen beter weten in. Hopend dat ze ooit de olie tussen haar raderen kan zuiveren en de perfecte cadans kan hervinden. Dat ze de dijken kan herbouwen en Opinium en Mendacium kan buitensluiten. Wachtend op de dag dat Scientia en Veritas opnieuw haar enige bronnen zijn.
Tot die dag blijft ze draaien op de achtergrond. Hoorbaar voor wie luistert, onhoorbaar voor wie doof is. Tot die dag zal de molen blijven vechten. Tot de dag dat de mensheid bereid is zich opnieuw open te stellen voor de enige echte molendini veritatis.