interview MET Marius Vahlkamp - Deel 2

Welk lezerspubliek had je voor ogen tijdens het schrijven? Schreef je met een bepaalde lezer(es) voor ogen?
 
Ik schreef het boek duidelijk vooral voor mezelf. Het verhaal dat de aanzet tot deze roman vormde, ‘Philisterland’, gaat over een mislukte kerstavond met de familie. Om deze gebeurtenis te verwerken (nou ja, zwaar woord), schreef ik die vertelling. Toen ik ‘Philisterland’ klaar had, kwam er een tsunami van verhalen (en in mindere mate gedichten) op mij af, gebaseerd op gebeurtenissen die soms tot dertig jaar terug in de tijd gingen. Die schreef ik ‘s morgens in bed vlijtig en met veel plezier uit, of beter gezegd, ik tikte ze op mijn smartphone in Notes uit. Met twee tennisellebogen tot gevolg! Ik was in die periode overigens ook bezig met het schrijven van een ander boek, en die combinatie werkte vreemd genoeg wonderwel. ‘s Morgens de autofictie, ‘s avonds het andere werk.
 
Naarmate ik meer verhalen en gedichten voor Geluk schreef, begon ik er ook aan te denken hoe vrienden en kennissen het boek zouden ontvangen. Dit hinderde mij niet bij het schrijven, maar het is wel zo dat die geleidelijke bewustwording mij op weg gezet heeft om het boek in een bepaalde structuur te gieten, met het hardste deel (de uitdagende proloog en deel één, ‘Gedoogd’) vooraan, en binnen dat deel ook de twee climaxen op een misschien voor de lezer onverwachte plek.
 
En omwille van één vriendin heb ik het tweede deel (‘Schaduwkind’), over een opflakkerende kinderwens, net na deel één geplaatst. Dit deel is teder, bijna kwetsbaar, denk ik.
 
Ik zou het boek oorspronkelijk als self pub uitgeven, op tien of twintig exemplaren, enkel voor vrienden. Ik denk dat je dit nog sterk terugziet in de intimiteit van het eindresultaat. Dankzij Poespa Producties kunnen nu ook mensen die ik niet ken het boek lezen, en daar ben ik heel blij om. Aanvankelijk had ik daar wat schroom voor, maar die ebde snel weg.
 
Had je dit boek ook geschreven, mocht je weten dat niemand het ooit zou lezen? Was het schrijven therapeutisch, iets van je afschrijven?
 
Ja, ik zou het boek ook voor mezelf hebben geschreven. Of het therapeutisch was? Zeker. Je moet weten dat de hoofdpersoon, M, zowel dader als slachtoffer is in het boek. Voor mij geldt als auteur, in het echte leven, hetzelfde. Hier heb ik lang mee geworsteld, en vooral dat gegeven neerschrijven vond ik therapeutisch.
 
Een rode draad in het boek (vaak weergegeven in citaatvorm) is bipolariteit. Zoals ook bij sekswerk het geval is, kennen sommige mensen bipolariteit enkel van weergave in fictie. Nu is het zo, of dat vind ik toch, dat bipolariteit een groot scala bestrijkt. BP I, BP II, een cyclothyme stoornis, rapid cycling en gemengde episodes zijn de officiële categorieën. Dat patiënten daartussen schipperen vind ik een belangrijk en wat onderbelicht gegeven. Ik hou niet zo van precieze etikettering, hoewel die soms rust kan geven. Hoe ik bipolariteit ervaar, en mijn hoofdpersoon, heb ik proberen weer te geven in Geluk. Deel vier, ‘Schittering’, belicht eerst een lange hypomane periode (‘De faalcoach’, overigens gebaseerd op bezoeken aan een seksuoloog) en vervolgens een manische episode die overgaat in een mixed episode (‘Gouden dagen’). Vooral aan dat laatste verhaal heb ik lang gesleuteld, omdat ik het bijzonder moeilijk vond om weer te geven hoe een mixed episode voelt, zeker als je die voor het eerst meemaakt. Ik kreeg intussen wel al feedback van een lezer die de mixed episode herkenbaar vond. Dat deed me veel plezier.
 
Af en toe krijg ik de vraag, ook na lezing van het boek: ben je wel bipolair? Wat mensen bedoelen is misschien: functioneer je niet te goed om bipolair te zijn? Geen idee, het is ook niet alsof alles in het boek vanuit die hoek te verklaren valt, maar het speelt wel mee in hoe M gebeurtenissen veroorzaakt of beleeft, geloof ik. En hoe ik in het echte leven sta.
Sowieso is een diagnose geen zwembrevet. De 500 meter bipolariteit, in vlinderslag, stel je voor …  Je doet er alvast niet je best voor om een bewijsje te halen, kwestie van iets boven je bureau te kunnen hangen. Als dat het geval was, had ik nog heel wat meer waargebeurd naars in Geluk kunnen stoppen, maar ik vond het alles samen nu al ‘randje repetitief’. En bipolariteit is ook geen allesbepalende identiteit die ik me wil aanmeten. Het is iets waar M en ik mee omgaan, niet meer maar ook niet minder. Daarover schrijven vond ik ook enigszins therapeutisch, ja.
 
Naast de autofictie zit er fantastiek in je boek. Wat ging het vlotst: schrijven over eigen ervaringen of iets verzinnen?
 
Sommige fantastische verhalen dateren al van voor ik aan Geluk begon. Pas bij het schrijven van de autofictie, nadien dus, werd mij duidelijk wat er onder het oppervlak school van precies deze SF/F/H-verhalen. Ik heb véél meer fantastiek geschreven de voorbije jaren, maar voor Geluk enkel die verhalen geselecteerd waarbij ik een duidelijke link met mijn eigen leven zag, in hindsight. Opvallend is dat net deze fantastische verhalen even vlot uit de pen vloeiden als de autofictie. Bij heel wat van mijn andere fantastische verhalen (die elders gepubliceerd zijn) kwam er veel meer plotconstructie en denkwerk kijken.
 
Charlie Sheen wordt vaak geciteerd. Kan je deze acteur situeren? In welke mate ben je fan van hem en hoe inspireert hij jou?
 
Sheen, wiens vader en halfbroer ook acteren, werd bekend met zijn rollen in films in de jaren tachtig, zoals het oorlogsdrama ‘Platoon’ en de wel erg eighties prent ‘Wallstreet’. Later speelde hij de hoofdrol in de niet meteen hoogstaande maar erg populaire sitcom ‘Two and a Half Men', een reeks waarnaar ik verwijs in het eerder genoemde verhaal ‘De faalcoach’. Ik vind Sheen een goede acteur. Zijn performances zijn steevast energiek.
 
Wat mij vaak fascineert bij artiesten is hun tijdelijke dip. Ik geef twee voorbeelden van andere media. In de graphic novel-reeks Cerebus the Aardvark van Dave Sim zie je duidelijk een moment waarop de artiest privé in crisis raakt, midden in een succesvolle serie. Zoiets vind ik boeiend. Hetzelfde geldt voor Life, the Universe and Everything, het derde deel in de boekenreeks The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy van Douglas Adams. Dit was het eerste boek dat Adams schreef dat niet op de eerdere radioreeks was gebaseerd en je merkt, vind ik toch, bij het lezen de onzekerheid, de wankele kwaliteit en de moeilijke omgang met de deadline. In beide gevallen, Cerebus en Guide, werd het later weer beter, maar kon het oorspronkelijke niveau van de reeksen niet meer gehaald worden.
 
Bij Charlie Sheen ging het ook min of meer zo, alleen was zijn inzinking in 2011 veel meer publiek. Hij werd ontslagen bij ‘Two and a Half Men’ en ging helemaal los in interviews. Mensen zagen toen wat bipolariteit kan zijn. Toen Sheen zijn breakdown in het openbaar beleefde, had ik nog maar een paar jaar mijn diagnose gehad en was ik nog wel een eind weg van de volledige aanvaarding ervan. De reacties van Sheen brachten mij mee tot het inzicht dat de diagnose klopte.
 
Verder zag ik bij het schrijven veel parallellen tussen Sheen en mijn hoofdpersoon M (hyperseksualiteit, drugsverslaving, een moeilijke omgang met het gezin, ups & downs, grootheidswaanzin), dus besloot ik Sheen als kapstok voor het boek te gebruiken, veelal met behulp van quotes uit interviews.
 
Stel dat je boek verfilmd wordt, wie mag dan de rol spelen van M en wie die van Anna?
 
Een boek is al heel mooi. Een verfilming is onbereikbaar en wat mij betreft ook niet gewenst. Maar goed, Charlie Sheen natuurlijk als M. En Anna (een sekswerker die een belangrijke rol speelt in het eerste deel van de roman) mag gespeeld worden door Anna Kendrick. Niet omwille van haar voornaam, wel wegens haar loepzuivere vertolking als therapeut in ‘50/50’, een aangrijpende komedie over kanker (ja, een komedie over kanker) uit 2011 – hetzelfde jaar waarin Charlie Sheen er helemaal onderdoor ging dus.
 
Komt er nog een vervolg op dit boek, of is het een afgesloten geheel? Ben je al bezig met nieuw werk?
 
Wel, ik was begonnen aan ‘Vahlkamp 2’, werktitel Voorpret, maar ik vond dat wat ik al had te veel leek op de toon en inhoud van het eerste boek. Daarnaast merkte ik dat ik in dezelfde val trapte als bij het schrijven van Geluk. (Ik verwijderde een onafgewerkt deel van Geluk over porno uit het boek.) Het openingsverhaal van Voorpret, grotendeels een harde seksscène, heb ik daarom gerecycleerd (door toevoeging van SF-elementen) als, opnieuw, de opening van een SF-cyclus van vier verhalen die zal verschijnen in de bundel Vreemde steden, bijzondere oorden (uitgeverij EdgeZero, voorzien voor publicatie in 2025). Dit ‘omkatten’ van het openingsverhaal gaf mijn schrijven een nieuwe impuls; ik vond het inspirerend om deze keer autofictie mee te nemen in SF/F/H, in plaats van wat ik soms deed vóór ik Geluk schreef, namelijk SF/F/H schrijven waarin ik onbewust autobiografische elementen verwerkte.
 
Voor ‘Vahlkamp 2’ heb ik nu een ander idee, maar het is eerder metafictie. Een verhalenbundel over het schrijven van een verhalenbundel, inclusief de verzonnen verhalen. Euh, klinkt misschien verwarrend. Laat dat maar zo zijn, voorlopig. Geluk eindigt overigens met metafictie (de epiloog en de slotbedenking), dus misschien is een vervolg in die trant wel toepasselijk voor ‘Vahlkamp 2’. We zien wel. Eerlijk gezegd denk ik dat ik eerst ander (SF/F/H-)werk zal schrijven.
 
 
Je mag kiezen: je boek wordt een megasucces maar je wordt wel gecanceld door de helft van de wereld (de vrouwelijke helft) of dit boek verkoopt middelmatig maar negatieve reacties blijven uit?
 
Een megasucces wordt het niet, geloof ik, maar een mooie verkoop, boeiende recensies en leuke reacties van lezers zijn van harte welkom. Ik weet niet of precies de vrouwelijke helft mij zal cancelen. Dat lijkt me nogal kort door de bocht. Ik krijg alvast niet die indruk op basis van de respons op het boek een maand na verschijning.
 
Onvermijdelijk zullen er negatieve reacties komen op Geluk. Die zijn ook nodig, want door die te ontleden kan ik groeien als auteur.
 
Maar je stelde me voor een keuze. Ik ga voor de volledige verkoop van de eerste druk – al een mooie prestatie op zich, denk ik dan – en enkele schuimbekkende lezers (m/v/x) die keihard elk een taart in mijn gezicht kwakken. Mm, slagroom, lekker!

Dit is het tweede en laatste deel van het interview dat Peter De Backer, auteur bij Poespa Producties, afnam van Marius Vahlkamp over zijn episodische roman 'Geluk, dé handleiding'.

Het boek Geluk, dé handleiding is te verkrijgen via de website van Poespa Producties.
​