OOTW sprak met F.P.G. Camerman

​F.P.G. Camerman kennen we als auteur van de science fantasy boekenserie De Verloren Stammen van Aden, waarvan de eerste twee delen al uit zijn en het derde deel gepland staat voor 2024. Maar wist je dat Filip ook een boek over het Antwerps schreef, net als een aantal korte verhalen die hoog scoorden in wedstrijden? Daar willen we wel meer over weten. Tijd voor een interview!
 
OOTW: Filip, De Verloren Stammen van Aden heeft een bijzonder lange ontstaansgeschiedenis. Kan je ons meenemen naar het prille begin? Hoe ontstond de kern van het verhaal precies? En in welke periode van je leven was dit? Is deze kern in de loop der tijden min of meer gelijk gebleven of heeft het verhaal zoals jij het toen voor ogen had zich sterk verder ontwikkeld?
Het idee ontstond toen ik op m'n 17e hoorde vertellen (op de radio!) dat men nog steeds niet wist waarom de Neanderthalers zo'n 30.000 jaar geleden van de aardbodem zijn verdwenen (men wist toen nog niet dat wij deels van hen afstammen). Ik schreef mijn idee meteen in een notitieboekje, en de jaren daarop zou ik honderden bladzijden van dergelijke notitieboekjes volkriebelen met ideeën.
In het begin wilde ik vooral een nieuwe Tolkien worden, en volgde het verhaal onbewust het welbekende Hero's Journey-stramien. Tijdens mijn studententijd (jaren '90) ontdekte ik echter Nietzsche, de filosoof met de hamer, en begon ik het zwart-witdenken bewust te verlaten en veel zaken op hun kop te zetten. Ik dacht toen dat ik een uniek soort fantasy aan het bedrijven was, en dat was het misschien ook geweest als ik toen had gepubliceerd, maar veel later ontdekte ik dat Game of Thrones en het Grim Dark genre al hetzelfde doen.
De kern van het verhaal is nooit veranderd, alleen maar verdiept en uitgebreid. De eerste bladzijde van mijn eerste notitieboekje ging al over een jonge Oude Belg die een opdracht krijgt van zijn god.
 
OOTW: Was je altijd al gefascineerd door geschiedenis? Herinner je je welke tijdsperiode het eerst je aandacht trok? En zijn er andere tijdsperiodes die je in je toekomstige werk graag eens aan bod wil laten komen?
Op school was ik helemaal geen liefhebber van geschiedenis. Dat is pas na mijn studententijd gekomen. Het begon met interesse in de Wereldoorlogen, en liep helemaal uit de hand nadat ik bij De Slegte de volledige achttiendelige wereldgeschiedenis van Carl Grimberg vond voor 990 frank (25 euro) en die in geen tijd verslond.

​Sindsdien ben ik een geschiedenisjunkie. Tegenwoordig kijk ik zowat dagelijks geschiedenisdocumentaires op YouTube, en vóór corona me grotendeels bevrijdde van het filerijden, luisterde ik dagelijks naar geschiedenispodcasts. De periode die me het meest fascineert is de pre-klassieke oudheid, die dan ook een grote inspiratiebron is voor De Verloren Stammen van Aden.
Als ik ooit nog eens een historisch werk schrijf, zoals De Schreeuw van de Griffioen er één is, dan zou ik het liefst over het 16e-eeuwse Antwerpen schrijven.
 
OOTW: Welk soort fantasy draagt je voorkeur weg als lezer? En welk soort SF? Kan je enkele voorbeelden opsommen van wat jij als bijzonder geslaagde science fantasy beschouwt?
Ik ben een atypische fantasylezer, want ik hou helemaal niet van magie. Ik was recent nog aan de Malazan Book of the Fallen serie van Steven Erikson begonnen, en qua toon en onderwerp was dat helemaal mijn ding, maar na een tijdje ging het vooral over magische strijders en hun krachten en geraakte ik niet meer verder.
Ik lees en schrijf fantasy omdat ik van fictieve geschiedenis houd. Bovennatuurlijke dingen zijn voor mij interessant wanneer ze een historische fundering hebben, dus wanneer het gaat om dingen die mensen echt geloofd hebben, zoals goden en mythische wezens en leven na de dood.
Mijn favoriete fantasyschrijvers zijn Tolkien, George R.R. Martin, Guy Gavriel Kay en Joe Abercrombie.
In scifi houd ik van sociale scifi met bvb. ongewone samenlevingsvormen, en van scifi die een voorwaartse extrapolatie is van onze geschiedenis.
Maar bovenal houd ik van science fantasy, waarin technologie wordt geïnjecteerd in fictieve geschiedenis en daarin fungeert als een geloofwaardige vorm van magie.
 
OOTW: Heb je de indruk dat De Verloren Stammen van Aden je helemaal opslorpt op creatief vlak? Of heb je het gevoel dat er ‘ademruimte’ is, en dat ook andere ideeën nog tot jou komen, ideeën die je eventueel later kan uitwerken?
De Verloren Stammen van Aden slorpt mij inderdaad helemaal op. Ik steek er ál mijn tijd in, en dan nog gaat het veel te traag vooruit. Dat is een grote frustratie van me, want ik heb véél ideeën voor andere dingen en zou daar ook heel graag tijd aan kunnen besteden.
 
OOTW: Kan je ons meenemen in het (her)schrijfproces van De Verloren Stammen van Aden? Verloopt dit volgens een vast stramien of moeten we dat zo strak niet zien?
Het bijzondere aan mijn situatie is dat ik van 2010 tot 2015 de eerste zes boeken van De Verloren Stammen van Aden heb geschreven, en sindsdien niets anders doe dan die te herschrijven en nog eens te herschrijven tot ik ze niet meer beter kan maken. Ik kijk uit naar de dag dat ik nog eens van nul aan een nieuw boek kan beginnen. Nu zijn er bij het herschrijven wel heel veel hoofdstukken en secties bijgekomen, vooral in De Schreeuw van de Griffioen (waarvan de eerste versie zeer beknopt was), zodat ik toch wel regelmatig nieuwe dingen schrijf. De hoofdstukken uit het perspectief van andere personages dan Malderik zijn meestal latere toevoegingen.
Mijn proces evolueert nog voortdurend, maar ik werk altijd tegelijk aan het manuscript en aan de outline – die ook tijdens het schrijven nog voortdurend bijgewerkt en uitgediept wordt. Ik spreek graag van een "levende outline". Toevallig heb ik in mijn maandelijkse blog net wat over mijn manier van outlinen geschreven, dus verwijs ik graag daarnaar [Nvdr. Deze blogpost verscheen ondertussen online op Filips website.]
 
OOTW: Denk je dat er ooit spin-offs, prequels of sequels komen eens je de reeks volledig klaar hebt? Blijf je in deze schrijfwereld toeven of is het daarna echt tijd voor iets anders?
Alles wat ik nu De Verloren Stammen van Aden noem, was ooit bedoeld als het eerste deel van een "trilogie van trilogieën", waarvan de latere delen zich in latere tijdvakken van Ehad (de verhaalwereld) zouden afspelen. Precies wat Brandon Sanderson inmiddels heeft gedaan met zijn Mistborn reeksen.
Ik ga niet lang genoeg leven om nóg eens twee reeksen zoals De Verloren Stammen van Aden te schrijven, maar ik wil na deze reeks zeker nog één boek of korte serie wijden aan de latere geschiedenis van Ehad, omdat een aantal belangrijke gebeurtenissen teruggrijpen op wat er nu gebeurt.
 
OOTW: Als we kijken naar hoe je korte verhalen scoorden in wedstrijden, heb je veel succes gekend. Motiveert dit jou om later toch nog naar het korte verhaal terug te grijpen? Kan je het rijpingsproces voor een kort verhaal voor ons even vergelijken met dat van een hele boekenreeks? In welke mate geniet je zelf van het lezen van korte verhalen?
Bedankt, maar één overwinning, één tweede plaats en nog enkele top-10 noteringen stellen niet veel voor vergeleken met de lange erelijsten van de zwaargewichten onder de verhalenschrijvers. Langs de andere kant heb ik maar negen korte verhalen geschreven, dus haalde ik wel een goed gemiddelde.
Ik zou heel graag nog meer korte verhalen schrijven, en weer aan wedstrijden meedoen, en ooit eens een bundel publiceren van verhalen met een gelijkaardig thema. Ik heb een aantal uitgewerkte ideeën klaarliggen, maar omdat ik zo'n trage schrijver ben, betekent elk verhaal minstens één maand niet aan De Verloren Stammen van Aden werken, en dat kan ik momenteel niet verantwoorden.
 
OOTW: We maken even een zijsprongetje naar het Antwerps. Bezing eens je liefde voor het Antwerps. Wat maakt het Antwerps voor jou zo fascinerend? En welke emotionele band heb je met het Antwerps?
Aentwaerps is mijn moedertaal waar ik veel van houd, en Nederlands is een aangeleerde schooltaal waar ik helemaal niet van houd.
Ik ben als student ooit begonnen met de grammatica van het "Verkavelingsvlaams" te ontleden, en kwam pas later op het idee om dit ook voor het Antwerps te doen en daar een boek over te publiceren – dat is Antwerps Schrijven geworden. Het was echt een eye-opener, ook voor mezelf, om te ontdekken dat er eenduidige (en soms complexe) regels schuilgaan achter het dagelijkse taalgebruik van honderdduizenden mensen, terwijl niemand die regels ooit heeft aangeleerd gekregen of zelfs maar zou kunnen benoemen (dat vergde heel wat analyse).
Een mooi voorbeeld is de tussen-n. In het Nederlands vindt men daar maar geen consistente regel voor, maar in het Antwerps (en wellicht alle Brabantse streektalen) is er een eenduidige, 100% toepasbare regel die niemand kent maar die iedereen die Antwerps spreekt wel onbewust toepast. Die regel verklaart bvb. waarom Boerentoren en boerenbond wél een tussen-n hebben (in het Antwerps), en boeredochter en boerekool niet.
Ik zou mijn hele leven kunnen wijden aan het Antwerps, maar met De Verloren Stammen van Aden heb ik al een ander levenswerk. :)
 
OOTW: Kan je jouw ervaringen delen met je vertaalwerk voor de Nero-strip De ring van Balderic (2022, Snoeck)? Stootte je op onvermoede moeilijkheden of viel dit heus mee?
Ik werd gevraagd door de weduwe van Marc Sleen, die mijn naam had gekregen van mensen in het Antwerpse stadsbestuur. In de eerste jaren na de publicatie van Antwerps Schrijven kwam ik vaak in de Antwerpse media en nam ik deel aan lokale praatprogramma's e.d., waardoor mijn naam daar was blijven hangen. Ik was er heel blij mee en vond het een geweldige eer, zeker toen bleek dat m'n naam op de cover was gezet.

​De vertaling was eigenlijk niet veel werk, aangezien ik al een volledig uitgewerkte Antwerpse schrijfwijze had. De enige moeilijkheid was dat in het oorspronkelijke verhaal (dat zich in Antwerpen afspeelt) sommige personages Antwerps spraken en andere niet, wat ik in de vertaling natuurlijk niet kon weergeven.
 
OOTW: Volg je de oorspronkelijk Nederlandstalige SF/F/H-scène? Vind je dat de plaatselijke scène het goed aanpakt? Of zie je ruimte voor verbetering, zoja welke?
Ik heb jarenlang aan de eerste versie van De Verloren Stammen van Aden gewerkt zonder enig besef te hebben van het bestaan van een Nederlandstalige SF/F/H-scène. Pas toen ik korte verhalen begon te schrijven, kwam ik in contact met andere Nederlandstalige SF/F-schrijvers, en via Facebook leerde ik via de ene de andere kennen en raakte ik ingebed in de scène.
Ik ben om te beginnen blij dat er een scène ís. Met name de Science Fiction & Fantasy Boekenclub op Facebook is een geweldige ontmoetingsplek voor fans van ons genre.
Wat ik graag zou zien gebeuren, en wat echt zou móéten gebeuren, is dat de vooraanstaande schrijvers in ons genre een pagina krijgen op de Nederlandstalige Wikipedia. Ik vind het hemeltergend dat zelfs iemand als Kim ten Tusscher nog steeds niet op Wikipedia staat, laat staan de wat mindere goden. Als we willen dat ons genre serieus wordt genomen binnen de ruimere Nederlandstalige literatuurscène, dan moeten we hier dringend iets aan doen.
 
OOTW: Zou je De verloren stammen van Aden graag naar het Engels (of een andere taal) vertaald zien? Hoe denk je dat de kansen liggen op een Engelse vertaling en publicatie? Zou je dit zelf willen organiseren?
Uiteraard, dat was altijd het plan en dat gaat zeker gebeuren.
Hoewel ik zeer goed Engels kan, was het steeds de bedoeling om de vertaling uit te besteden, en had ik in m'n hoofd al budget opzij gezet om de eerste drie boeken professioneel te laten vertalen. Meer boeken zouden dan volgen als de eerste vertalingen zichzelf zouden terugverdienen. De recente AI-doorbraak, met name die van de LLMs, heeft de plannen echter gewijzigd. Met behulp van chatGPT 3.5 kan ik zelf degelijke vertalingen maken (ik heb het getest), en die LLMs kunnen enkel maar beter worden.
De vraag is enkel nog wanneer ik eraan begin. Ik informeer me al jaren over zelf publiceren in het Engels – waar veel meer mogelijkheden liggen dan in het Nederlands – dus ik ben er helemaal klaar voor. Hoe langer ik echter wacht, hoe meer boeken ik kort na elkaar kan releasen. Misschien begin ik er al aan na boek 3, maar ik ga mezelf toch in toom proberen houden tot na boek 4.
 
OOTW: Zie je jezelf ooit in andere genres schrijven? Zoja, welke? Kan je een genre benoemen waarvan we nu niet meteen zouden vermoeden dat jij het graag leest?
Mijn eerste bekommernis is De Verloren Stammen van Aden voltooien, en dat zal sowieso nog heel wat jaren in beslag nemen. Maar als tijd geen bekommernis was, dan zou ik zeker science fiction gaan schrijven. Geen grote reeks, maar losse verhalen en romans die in hetzelfde universum passen. Dat zou zelfs het universum van De Verloren Stammen van Aden kunnen zijn (dat immers óns universum is). Ik heb één concreet, uitgewerkt idee voor een scifi-roman, en die hoop ik ooit te schrijven tussen twee delen van De Verloren Stammen van Aden.
Ik lees qua literatuur voornamelijk scifi, en verder enkel fantasy en historische romans. Geen verrassingen dus. Soms lees ik wel eens een thriller of iets uit de mainstream literatuur, maar da's dan enkel uit nieuwsgierigheid. Het weet me zelden te boeien.
 
OOTW: Recent moest je heel wat tijd stoppen in de zoektocht naar een nieuwe host voor je websites. Vind je het vervelend dat dit soort praktische zaken jou van het schrijven afhoudt, of kan je daar best mee om en denk je ‘it’s part of the job’? Ik denk hierbij naast dit soort praktische beslommeringen ook aan het feit dat je je boeken zelf uitgeeft. Was het voor jou een proces van trial and error om je boeken te promoten en te verkopen, of heb je de indruk dat je al snel vrij vlot de weg vond naar je publiek?
Wat de website betreft: integendeel, ik doe dat zelfs heel graag. De ergernis over die nieuwe webhost was er enkel omdat het compleet onverwacht kwam (ik kreeg plots een bericht dat de prijs na drie jaar verdrievoudigd werd), en omdat ik net al veel tijd had geïnvesteerd in het nieuwe website-ontwerp en vreesde dat dat moeilijk intact over te zetten zou zijn. Dat overzetten bleek echter een eitje (dankzij de Wordpress plugin "Duplicator"). 

Wat wel veel tijd kostte, was het overzetten van m'n site over het Antwerps, omdat die op een oeroude versie van PHP draait, maar het bleek een leerzaam proces.
Ook het zelf uitgeven doe ik erg graag. De enige reden waarom ik nog een (grote) uitgever zou willen, is hun bevoorrechte contacten met de media en met boekenwinkels. Voor de rest doe ik het liever allemaal zelf (of besteed ik het liever zelf uit, in het geval van illustraties en redactie), en ben ik blij dat ik alle controle en beslissingen in eigen handen kan houden. Ik heb het grote voordeel dat ik de nodige IT-skills heb om bijna alle dingen zelf te doen, van website tot binnenwerk tot ebooks maken.
Wat de promotie betreft, had ik, voor m'n eerste boek uitkwam, verwacht dat ik boekenwinkels zou moeten platlopen en op beurzen zou moeten gaan staan om m'n boek aan de man te brengen, maar ik ben zonder veel nadenken begonnen met online advertenties en dat werkte vanaf het begin heel erg goed, waardoor ik dat gewoon ben blijven doen en waarschijnlijk een van de bestverkopende auteurs van Nederlandstalige fantasy (voor volwassenen) ben geworden. Ik liep met De Schreeuw van de Griffioen het risico tussen twee genres - historisch en fantasy - te vallen, maar de historische invalshoek is juist een godsgeschenk gebleken bij de promotie, omdat ik een veel ruimer publiek kan aanspreken dan enkel fantasy-fans. Sowieso ga ik de serie pas écht promoten wanneer ik meer delen en een Engelse vertaling uit heb.
Wat de praktische kant van de verkoop betreft prijs ik me, ondanks hun monopolie, gelukkig dat het CB bestaat en dat mijn boeken zonder veel moeite van mijn kant overal te koop zijn.
 
OOTW: Zijn er SF/F/H-auteurs die bij het bredere publiek eerder onbekend zijn die je graag onder de aandacht zou brengen? Welke schrijvers zijn dat?
Guy Gavriel Kay is bij ons veel minder bekend dan hij zou moeten zijn. Wie van fantasy met een historische inslag houdt, zal nergens beter vinden.
Wie van de reële historiek in De Schreeuw van de Griffioen hield, zou ik het werk van Robert Fabbri aanbevelen, want diens historische series over Vespasianus en de Diadochen zijn ook voor fantasy-fans zeer te pruimen.
In ons taalgebied kijk ik vooral uit naar verhalen van Debby Willems en Jorrit de Klerk. Doordat ik enkel ebooks lees, zijn er veel Nederlandstalige schrijvers van wiens langere werk ik nog niet heb kunnen proeven, wat ik wel jammer vind.
 
https://fpgcamerman.com bevat alle info over Filips fictie.
http://www.antwerps.be is zijn (dode, wegens geen tijd meer) site over het Antwerps.