McFarland & Company
2017
Paperback
240 Blz.
9781476664057
www.mcfarlandpub.com
Distributie:
www.eurospangroup.com

​Iedereen kent wel de film Alien uit 1979, die een nieuwe generatie van horror in de ruimte op ons losliet. Dit referentiewerk, dat 15 (bijna academische) kritische essays bundelt over dat sub genre “space horror”, behandelt die materie op zeer interessante wijze. Ik laat u even meegenieten…
Aliens zijn dikwijls de antagonisten die een dodelijke bedreiging vormen voor de protagonist en zijn liefje. Wezens uit de ruimte werden immers de heersende krachten van het kwaad die men moest weerstaan en overwinnen, om de Aarde te redden. Alien was daarbij het criterium van de meest invloedrijke cyclus van space horror, waarin horror en SF samenkwamen. Space horror is eigenlijk horror gesitueerd in de ruimte (de ruimte, een ruimteschip of een ruimtestation). Voorbeelden hiervan zijn Event Horizon (1997), Dracula 3000 (2004), Pandorum (2009), Pitch Black (2000), Apollo 18 (2011), Europa Reports (2013), Moon (2009) en Solaris (1972). Daarnaast heb je invasiefilms zoals Invasion of the Body Snatchers (1956), The Blob (1958) en They Live (1988). Maar ook in de Predator reeks (1987-2010), Doom (2005), The Thing (1982), Sunshine (2007), Planet of the Vampires (1965), Hellraiser: Bloodline (1996), Last Days on Mars (2013), Stranded (2013) en Lily C.A.T. (1987) is horror aanwezig. Daarbij wordt de laatste overlevende omschreven als “final girl”, denk maar aan Ripley in Alien. Aldus wordt de ruimte een broeinest voor angst, spanning en horror. Hierna volgen enkele bedenkingen:

• John Carpenter’s Dark Star (1974) bevatte meer humor dan horror, terwijl The Thing (1982) een “big budget” productie was met verbazingwekkende speciale effecten. Daarentegen is They Live (1988) een pessimistische film, terwijl Ghosts of Mars (2001) Carpenter’s synthese is van zijn liefde voor SF en westerns.
• In The Thing (1982) is een alien in staat om het uiterlijk van levende organismen aan te nemen. De film was gebaseerd op de roman Who Goes There van John W. Campbell (1938).  Hij werd eerder al eens verfilmd als The Thing from Another World (1951), en de dreiging staat symbolisch voor kapitalisme, AIDS en de angst voor het onbekende.
• Space horror werd beïnvloed door H.P. Lovecraft’s The Colour out of Space. De horror hier is metafysisch, en kan niet vernietigd worden. In de ruimte, wanneer een buitenaards ras of een bedorven bemanningslid zichzelf manifesteert door op een ruimteschip rond te spoken, blijven hun beweegredenen cryptisch. En exorcisme kan niet uitgevoerd worden. Tijd, evenals de ruimte, ligt buiten de menselijke controle. De schepen moeten aldus verdwijnen uit het zicht, en dat om omgevormd te worden tot een verloren voorwerp, dat herontdekt wordt door een andere bemanning. De ultieme horror in SF is niet de dood of de vernietiging, maar de ontmenselijking.
• SF films zouden niet over wetenschap gaan, maar over rampen. En in die prenten verschuilen zich de diepste angsten over ons bestaan. Maar die horror komt van ons, niet van buitenaf en niet uit de ruimte. Denk daarbij aan de sonde die terugkeert in Night of the Living Dead (1968), Jason Voorhees in Jason X (2001) en de alien in Starman (1984).
• Event Horizon is een theologisch concept over de hel, waarbij het monster de “gravity drive” is die een zwart gat creëert. Pijn en plezier overlappen mekaar en vermengen zich. In Prometheus (2012) is God niet onze onmiddellijke schepper. En de menselijke geest kan niet rationeel de onmenselijkheid van de kosmos begrijpen. Deze angsten kunnen niet opgelost worden door filosofie.
• Een robot of computer die een storing vertoont blijft vastzitten in de vallei tussen menselijkheid en technologie. Voorbeelden hiervan zijn HAL 9000 in 2001: A Space Odyssey, Ash in Alien en Bishop die dit overstijgt in Aliens.
• In Alien, evenals in Predator worden mensen opgejaagd als een minderwaardig ras. Wanneer de antagonist van bovennatuurlijke oorsprong is, wordt de film geklasseerd als occult. Het conflict tussen Westerse technologie en zwarte magie is een spanning die centraal staat in space horror. Aldus worden de grenzen van de wetenschap blootgelegd. Waar mensen ook mogen heenreizen, zelfs in de ruimte, is het zeker dat de duivel zal volgen.

 
Ik vond het een uitermate interessant en soms verhelderend boek, dat thema’s aanraakt, waar je nog niet aan gedacht had. Uiterst aangeraden aan wie dieper wil delven!
 
Patrick Van de Wiele (4½)

Firstborn
Uitg. Kok
2017-2018
Paperback
320 Blz.
9789029727624
www.kol.nl
www.ToscaLee.com

​Dit is het vervolg op en sluitstuk van ‘Bloedverwant’ (2016). In dat eerste deel maakten we de avonturen mee van Audra Ellison, een jonge vrouw die een afstammelinge is van Elizabeth Bathory, de beruchte Hongaarse Bloedgravin. De Telgen der Onteigenden, een occulte sekte geleid door de mysterieuze Historicus, is al eeuwen bezig alle afstammelingen van Bathory uit te roeien en te proberen haar dagboek te vinden. Audra bezit mentale krachten (zoals alle bloedverwanten) die steeds sterker worden naarmate ze ouder wordt. Zoals ook het eerste boek is dit een doorgaande reeks achtervolgingen, ontsnappingen en moordaanslagen. Audra had bewust haar geheugen laten wissen en dat komt nu stilaan terug. Ze ontdekt dat zij met haar vriend Luka een dochtertje hebben, dat nu ook op de dodenlijst van de sekte staat. Het dagboek van Bathory bestaat uit stapels notities en documenten, die Audra en haar vrienden de kennis geven die ze nodig hebben om de strijd tegen de moorddadige sekte aan te gaan. Waar het eerste boek eindigde in een onontwarbaar kluwen van informatie, en waar iedere vriend plots je doodsvijand bleek te zijn en omgekeerd, is dit slotstuk wel rechtlijniger: minder personages (een aantal is inmiddels vermoord) en hier weet je tenminste wat je aan iemand hebt. Door een korte inleiding weet je de essentie van wat vooraf gebeurde, maar het vorige boek toch eerst lezen is wel aan te raden. Veel actie, sterke personages en natuurlijk een wel verrassende ontknoping als de Historicus bekend wordt. Een bescheiden dosis horror, gekruid met wat sentiment en obsessieve moederliefde, en natuurlijk ook hoe Audra haar mentale krachten leert kennen en gebruiken. Aangevuld met een lijst der personages (best bruikbaar), en een kort essay over wat bekend is over de echte Bathory, en hoe waarheid en legende met mekaar versmelten.
 
Eddy C. Bertin (4)

Originele titel
Luitingh-Sijthoff
2018
Gebonden, harde kaft
239 Blz.
9789024580354
www.martejongbloed.nl
www.lsamsterdam.nl

​Hazel is 17 en woont bij haar oom Adolf. Haar ouders zijn omgekomen bij een ongeval, Hazel was 6 maanden in coma en heeft geen enkele herinnering aan haar verleden. Haar oom is aan de drank en als hij haar mishandelt vlucht Hazel weg. Ze verbergt zich in een bos en wordt daar gevonden door een groep mensen die een magisch ritueel deden, een effectieve heksencoven. Ze ontfermen zich over de vluchtelinge en proberen haar te helpen. Zo ontdekken ze dat Hazel onder de invloed is van een bezwering die haar verleden voor haar verbergt. Al vlug wordt Hazel opgeleid in de coven, en de coven ontdekt dat haar ouders helemaal niet dood zijn en zelfs al jaren in contact zijn met oom Adolf. Meer, haar ouders blijken befaamde heksen te zijn die echter plots’verdwenen’. Geholpen door Eda, Medea en de andere heksen begint Hazel alles uit te pluizen, en ontdekken ze een cover duistere heksen die actief zijn op internet, en die haar ouders uit de weg willen ruimen. Daardoor wordt Hazel zelf een gepland slachtoffer van de zwarte coven die er niet voor terugdeinst haar ook proberen te vermoorden. Dit is het eerste boek van de Heksenspiegel trilogie. Vlot geschreven, veel mysterie, maar weinig actie. Het staat vol met informatie over heksen, rituelen, spreuken, etc. zodat het zelfs een  overdosis wordt. Als er voor de tiende keer handjes worden gegeven in een cirkel, een dansje gedaan en wat spreuken gemompeld, begint het mij echt te vervelen. Al die informatie mag dan wel correct en leerrijk zijn (als je een heks wil worden toch), maar in denk dat jonge lezers wel andere dingen verwachten in een YA roman, zoals een beetje échte actie in plaats van veel blablabla. Die actie komt er dan eindelijk in de laatste bladzijden, maar natuurlijk wordt niet alles opgelost, integendeel. De volgende boeken ‘Hazels spreuk’ en ‘Hazels coven’ zijn voorzien voorjaar 2019 en voorjaar 2020. Nog héél at geduld hebben dus. Je kan de trilogie ook volgen op Facebook en Instagram, Bij het boek zit een gratis bedeltje van een pentagram, en een digitaal Book of Shadows kan je downloaden, moest je nog niet genoeg spreuken gelezen hebben. Jongbloed is de schrijfster van de Herre reeks kinderboeken.
 
Eddy C. Bertin (3)

Originele titel
Ambo/Anthos
2018
Paperback
221 Blz.
9789026340178
www.amboanthos.nl
www.janvanmersbergen.nl

​De ik-figuur zit in een gesloten kamer, met een pen en een schrijfblok voor zijn neus. ‘Schrijf het eerste wat in je opkomt’, zegt een man, ‘dan volgt de rest vanzelf.’ Dus begint ‘ik’ te schrijven wat hij gedaan heeft de laatste dagen. ‘Ik’ heet Leon, een 19-jarige jongen op zoek naar werk in Amsterdam. Op zoek, nou ja, over denken dat wel. Hij ontmoet een jeugdvriendin Yousra, die hem vraagt even op  haar auto te passen als ze een vlugge boodschap doet. Maar ze komt niet terug. Als haar GPS plots een boodschap murmelt denkt Leon dat het een opdracht is van Yousra aan hem. Hij stapt in de auto en begint te rijden, volgt de instructies van de GPS. En zo begint een opsomming van plaatsen: Amsterdam, België, de Ardennen, noem maar op. Leon gehoorzaamt elk bevel, hij haalt een mysterieus pakje op dat hij dan elders moet gaan afleveren. Hij handelt als een willoze robot, een autist die gewoon alles doet wat bevolen wordt, en die vastbesloten is de ‘opdracht’ van Yousra te voltooien. Tijdens de vele autoritten speelt hij mentale spelletjes waarin hij zich als piraat in de Jack Sparrow films bevindt. Na 50 blz; van deze onzin gooit een normale lezer het boek weg. Ik heb het volgehouden, met bloed, zweet en tranen, want het verbeterde maar niet. Als je beseft dat een van  die pakjes die hij ophaalt explosieven bevatten, denk je dat er toch iets gaat gebeuren. Maar nee, dit is tenslotte een verslag van wat voorafging aan de gruwelijke finale, die al gebeurd is voor dit boek begon en waarover we dus enkel offscreen horen. Baas speelt een spelletje met de lezer dat véél te lang duurt, en zelfs de uiteindelijke  ‘onthulling’ die heel het verhaal plots een onverwachte wending wil geven kan dit vervelende en irriterende boek niet redden.  Een literaire thriller? Sorry, papierverspilling. Frederik Baas is het pseudoniem van Jan van Mersbergen die reeds acht romans schreef, en als Frederik Baas een vorige thriller ‘Dagboek uit de rivier’ waarvoor hij de Hebban Debuutprijs kreeg voor Beste Thriller.
 
Eddy C. Bertin (1,5)

McFarland & Company
2017
Paperback
187 Blz.
9781476668284
www.mcfarlandpub.com
Distributie:
www.eurospangroup.com

​Al eeuwenlang is het Westen in de ban van het Oude Egypte, en ik ook! Dat weerspiegelde zich in architectuur, literatuur en uiteraard kunst. Maar op 4/11/1922 kwam daar met de ontdekking van de tombe van Toetanchamon, een tweede fascinatie bij, de “Tutmania”. Deze fascinatie had invloed op alles en nog wat, van kledij, via juwelen, tot decoratie en zelfs muziek (song Cleopatra Had a Jazz Band uit 1918). Uiteraard kon het medium film daarbij niet achterwege blijven. Ooit schreef ik een artikel over De invloed van Egyptologie in sciencefiction, fantasy & horror, ik dacht nog voor Eddy Bertin’s SF-Gids. De unieke kracht van het oude Egypte stak immers met kop en schouders boven die van de andere culturen uit. Dit boek gaat de oorsprong na van de films die daarop betrekking hebben. En geloof me vrij, het zijn er heel wat!
Zo kan je de Oud Egyptische horrorfilm traceren tot 1932, toen The Mummy uitgebracht werd, met Boris Karloff als Imhotep. Die speelde in op de droom om onder het zand in Egypte rijkdommen te vinden. Het land van de farao’s bestaat immers voor 95%  uit woestijn. Bij ons in het Westen wordt het lichaam na de dood begraven of gecremeerd. In het oude Egypte echter was het noodzakelijk dat op een moment in de toekomst, de overledene dat lichaam weer nodig zou hebben. Een mummie die weer tot leven komt, balanceert eigenlijk tussen leven en dood. Het klassieke beeld dat we ervan hebben, is dat hij/zij moet omwikkeld zijn. Vroeger bestond er een zwarte markt in mummies omwille van zogezegde medicinale kwaliteiten.
In onze Westerse verbeelding waren het oude Egypte en het bovennatuurlijke met mekaar verweven. De oude Egyptenaren bezaten immers niet enkel een unieke mythologie, maar beschikten tevens over een krachtige magie.
Nochtans was Egyptologie niet zonder gevaar. Herinner u de spreuk uit de tombe van Toetanchamon, die luidde: “Death shall come on swift wings to whoever toucheth the tomb of Pharaoh”. En de sterfgevallen die erop volgden, werden daar ook aan toegeschreven.
Dit referentiewerk overloopt in detail die films, of ze nu uit Hollywood, uit de UK, of van ergens anders kwamen. En de eerste stamt al uit 1849!
De auteur, die in Bath woont, is noch archeoloog, noch professor van Egyptologie, maar weet de aandacht vast te houden. Het boek is dan ook een aanrader voor al wie van Egyptologie en films houdt!
 
Patrick Van de Wiele (4½)

Hangman, Ragdoll, Book 2
Luiting-Sijthoff
2018
Paperback
399 Blz.
9789024576005
www.lsamsterdam.nl.

​Cole’s debuutroman Ragdoll werd een internationale bestseller (inmiddels verfilmd), een intense, uiterst complexe en heel macabere psychothriller. Moeilijk te overtreffen, zou je denken, maar Cole heeft met het vervolg zowat alle grenzen opengegooid om zijn Ragdoll, Book 2 nog gewelddadiger, vreemder en akeliger te maken. Rechercheur Emily Baxter is weer van de partij, en ze is nog steeds even egocentrisch, eigenzinnig, onhandelbaar en lomp als in het eerste boek. En ze drinkt nog altijd teveel ook. Parallel worden nieuwe lijken in de ‘Ragdoll’ traditie gevonden, in Londen én in New York. Slachtoffers die opgehangen zijn in de vreemdste houdingen, en steeds per koppel, met mekaar verbonden of zelfs aan mekaar genaaid. Een van de twee is steeds een slachtoffer, de tweede is de dader én zelfmoordenaar. Beide hebben woorden gekerfd in hun lichaam, steeds LOKAAS en POP. Tegen haar zin wordt Baxter van haar onderzoek in Londen weggehaald om, door haar kennis van de vorige zaak, de politie in New York bij te staan. Die zijn daar niet echt gelukkig mee want het is een erezaak (en kwestie van promotie) voor hun om zelf de kwestie te klaren, in die mate zelfs dat ze informatie voor Baxter achterhouden. Het onderzoek is intens, Baxter maakt enkele schaarse vrienden maar vooral tegenstanders die haar gedrag onuitstaanbaar vinden. De parallel moorden gaan echter door, als ze een degelijk spoor vinden leidt dit meestal tot ontdekking van nieuwe lijken. Een eerste hoogtepunt komt in een kerk in New York, een apocalyptische massamoord met honderden doden. De geniale sociopaat achter dit alles heeft een wel heel explosieve boodschap gegeven. Baxter keert terug naar Londen, de mysterieuze maniak kreeg inmiddels van de media de naam Azazel, een gevallen engel. Wat is de betekenis van de inkervingen, wie is een pop en wie is een lokaas? Baxter vreest na de macabere massamoord in New York dat Londen een gelijkaardige catastrofe te wachten staat, een tot het uiterste gedreven manipulatie van paranoia. Een actievolle psychothriller van bovenste klasse, die de lezer voortdurend op het verkeerde been zet en natuurlijk enkele verrassingen voorschotelt in de macabere finale. Sterke personages, elk met hun eigen conflicten en onhebbelijkheden, dus feitelijk heel menselijk. Dit alles gelukkig nu en dan gekruid met een flinke dosis zwarte humor. Aanrader. Ik ben benieuwd waarmee Cole ons in zijn derde roman gaat confronteren, ik dacht al dat het niet erger kon dan in zijn  eerste, ik was dus even fout.
 
Eddy C. Bertin (5)

The Possessions
De Fontein
2017-2018
Paperback
334 Blz.
9789026142710
www.uitgeverijdefontein.nl

​Een wel opmerkelijke debuutroman door het wel heel speciale en originele thema, dat een soort kruisbestuiving is tussen psychologische roman, liefdesverhaal, moordverhaal en het occulte. In het Elysisch Instituut, een privéinstelling, werken een aantal jonge vrouwen als ‘bodies’. Zij slikken een pil, de lotus, die een heel speciale drug is. Tijdens het half uur dat de lotus werkzaam is, verdwijnt de eigen persoonlijkheid van de vrouw die zich daarna als ze ontwaakt, niets meer kan herinneren. In dat half uur echter neemt de ‘body’ een andere persoonlijkheid aan, die van een overledene. De betalende klant/bezoeker komt zo tijdelijk in contact met een dierbare overledene. Het irriterende is dat deze overname van lichaam en geest nooit duidelijk gemaakt wordt voor de lezer: is het een psychologisch toneelspel gebaseerd op de beschikbare informatie zoals een fake medium, is het effectief de geest van een dode die het tijdelijk verlaten lichaam mentaal overneemt, is het allemaal een groot bedrog of een echte occulte gebeurtenis? Het lotus gebeuren is de essentie van dit boek, maar wordt pas echt duidelijk gemaakt voor de lezer naar het einde toe, dus ga ik hier niet verder op ingaan, want precies deze kennis is essentieel voor de finale, dus ik ga de pret niet bederven. De meeste bodies haken vlug af eenmaal ze genoeg verdiend hebben, maar voor de jonge Eurydice, kortweg Edie genaamd, is dat werk haar hele leven. Ze krijgt een nieuwe klant, de charmante klassekerel Patrick Braddock, wiens vrouw Syvia anderhalf jaar geleden om het leven kwam bij een nachtelijk zwempartijtje tijdens hun vakantie. Edie wordt door de lotus telkens Sylvia voor Patrick, maar begint zich plots dingen te herinneren van die sessies. Ze raakt geobsedeerd door Patrick, experimenteert met de lotus en begint fouten te maken in haar werk. Meer nog, ze begint zelfs (wat ten  strengste verboden is) een liefdesrelatie met hem. Maar naarmate zij meer ontdekt over de echte Sylvia, beginnen de verdenkingen te komen over hoe Sylvia werkelijk om het leven kwam. Een boeiend verhaal over geobsedeerde liefde, zelfverkenning en wantrouwen. Het gaat er allemaal wel heel erg traag aan toe, met veel detailbeschrijvingen hoe Edie stilaan verandert in  een egoistische manipulerende bitch, maar de verrassende finale maakt veel goed.
 
Eddy C. Bertin (4)

Every dark corner
De Fontein
2017-2018
Paperback
653 Blz.
9789026144431
www.uitgeverijdefontein.nl
www.karenrosebooks.com

​Karen Rose (voluit feitelijk Karen Rose Hafer) heeft al meer dan 20 boeken op haar actief sinds ze startte in  2004, minder dan Tess Gerritsen (die had wel 17 jaar voorsprong), maar met haar meer dan 100.000 verkochte boeken in ons taalgebied mag ze zich gerust in het rijtje van vrouwelijke topauteurs in het thriller genre scharen, samen met Karin Slaughter en Lisa Gardner. Kate Coppola is speciaal agent van de FBI, een harde tante die beter met een geweer overweg kan dan met een lepel, maar die getraumatiseerd is door gebeurtenissen in haar verleden. Bij een afrekening in het milieu werd haar partner Griffin, feitelijk Decker, Davenport die undercover werkte neergeschoten maar hij is nu aan beterhand. De twee hebben een bende mensenhandelaars opgerold, maar beseffen dat dat succes maar het begin is. Tieners worden geronseld voor webcamseks voor het internet, een netwerk dat veel diepgaander en dodelijker blijkt dan gewone mensenhandel. Het duo bijt zich vast in dat onderzoek, maar de ongrijpbare leider van het netwerk begint al zijn sporen uit te wissen. Het gaat tenslotte om een miljoenenhandel of meer, en daarbij is een mensenleven van weinig of geen tel. Zoals gewoonlijk verloopt ook dit Rose boek soms wat traag door de vele uitdiepingen, uitgesponnen dialogen en beschrijvingen, en natuurlijk hoort daar ook de geleidelijk romantische evolutie bij  tussen Kate en Decker. Verschillende fragmenten in de tekst doen mij vermoeden dat Kate al in vorige werken van Rose opdook, daarnaar hier lichtjes verwezen wordt, en gezien er nog wat losse eindjes blijven bij het slot, kan het best dat er nog een vervolg komt. Vlot geschreven, leuke personages en actie, maar je hebt voor  het lezen heel wat tijd nodig: 653 grote blz. met kleine druk.
 
Eddy C. Bertin (3,5)

Uitgeverij: Unieboek/Het Spectrum
www.unieboekspectrum.nl
2017
Paperback met zw/w illustraties
174 Blz.
9789000358724
www.jeanpaulkeulen.nl

​De mens heeft zich al dikwijls de vraag gesteld: “Zijn we alleen in het heelal?” We zoeken dan ook al enkele decennia naar tekenen van buitenaards leven. Een zoektocht die volgens sommigen zinloos is, maar volgens anderen juist niet. Hoe dan ook, tot nu toe is die zoektocht zonder succes gebleven. Maar de laatste jaren ontdekken we steeds meer exoplaneten, waar er wel leven onder de een of andere vorm zou kunnen huizen. De vraag die uiteraard onmiddellijk rijst is: “Zijn ze meer ontwikkeld dan wij, of minder?” Zo ja, dan zou onze zoektocht misschien niet zo zinvol kunnen uitdraaien. Stel immers dat ze ons willen overheersen? Moeten we dan verstoppertje gaan spelen?
Keulen reikt verschillende mogelijkheden aan. Komen ze tot ons in ruimteschepen? Zijn die bemand of onbemand? Kunnen we het kunstlicht op hun planeet observeren? Hebben ze Dysonbollen of Dysonzwermen rondom hun ster gebouwd, die we kunnen zien? Of doen ze aan mijnbouw op de asteroïden? Zijn er tekenen van vervuiling misschien, of erger nog, is hun beschaving al ten onder gegaan?
Op deze vragen poogt de Nederlandse wetenschapsjournalist Jean-Paul Keulen een antwoord te bieden. Hij doet dat zeer goed, zeer duidelijk en weet te boeien. Ik heb het boek dan ook in één ruk uitgelezen. Eerder schreef hij al De deeltjesdierentuin en Deeltjessafari. Het referentiewerk is voor een leek dan ook prima toegankelijk. Ikzelf ben uiteraard al jaren vertrouwd met deze materie, en de auteur haalt ook regelmatig thema’s en titels uit sciencefiction aan.
Ten zeerste aanbevolen!
 
Patrick Van de Wiele (4½)

​Science Fiction in Classic Rock
Auteur: Robert McParland
Uitgever: McFarland & Company
www.mcfarlandandpub.com
Distributie: Eurospan group/Turpin Distribution
https://www.eurospangroup.com/

​Sedert de song ‘In the Year 2525’ van Zager & Evans in 1969 in de hitlijsten stond, ben ik geïnteresseerd in de wisselwerking tussen muziek en sciencefiction. En doorheen de jaren ben ik dergelijke releases blijven volgen. Ooit hielp ik collega Eddy C. Bertin met een voordracht in Gent over de invloed van sciencefiction in muziek. En nu is er een referentiewerk verschenen dat op die trend dieper ingaat.
Alhoewel de technologie vooruit raast, blijft de maatschappij zijn mythische roots behouden. Die tendens wordt van naderbij bekeken in dit boek, want rockmuziek heeft wel degelijk een langdurige relatie met sciencefiction en mythologie. Deze studie verkent dan ook dergelijke thema’s van artiesten tussen 1967 en 1982. En dat zijn er heel wat!
Sciencefiction is één van de meest progressieve genres in fictie, het is rijk aan verbeeldingskracht, het reflecteert en geeft sociale kritiek. SF staat aldus voor een tegencultuur en loopt parallel met rockvisionairen. De rockartiest projecteert zichzelf in een (denkbeeldige) held, vergelijkbaar met de SF auteur. En dat alhoewel sciencefiction decennia voorliep op rockmuziek. Beiden werden eerst verguisd, waren het domein van een cultus, om later in de populaire cultuur opgenomen te worden.
Rock is een oefening in verwondering en werkt stimulerend. Sciencefiction pakt de wonderen en de mysteries van de kosmos aan. Rockartiesten en hun publiek reageren hierop. Rockartiesten herbeleven mysterie en heldendaden in hun songs, albums en optredens. Rock, SF en mythologie reiken naar de psychische bronnen van verbeelding van het menselijk ras. Rockmuziek heeft de impulsen van poëzie en verhaal gecombineerd met de verbeeldingrijke bronnen van SF.
Rock greep naar Egyptische, Babylonische, Tibetaanse en Noorse mythologie om imaginaire werelden te creëren. Voorbeelden hiervan zijn: Alice Cooper, Black Sabbath, Iron Maiden, Kiss en Nine Inch Nails. Die invloed is terug te vinden in songtitels zoals:

• Led Zeppelin ‘Achilles Last Stand’
• Alter Bridge ‘Cry of Achilles’
• Cream ‘Tales of Brave Ulysses’
• Procol Harum ‘Pandora’s Box’
• Sinnead O’Connor ‘Troy’
• Trivium ‘Scylla and Carybdis’
• Judas Priest ‘Halls of Valhalla’
• Asia ‘Valkyrie’
• Third Eye Blind ‘God of Wine’.

Zo staat de Griekse god Apollo voor schoonheid, licht en orde, terwijl Dionysus staat voor wijn en intoxicatie. Volgens Nietzsche was kunst dan ook een dynamische wisselwerking tussen die twee. Zang en dans dankt zijn bestaan aan Dionysus, en rockmusici zijn de nakomelingen van die passie. Nietzsche gebruikte de mythe van Zarathustra om waarden te herschatten. De mens moest zichzelf overstijgen als een superman, en in rockmuziek wordt dat gesymboliseerd door gitaarriffs, drumpulsen en het huilen van de zanger. U herinnert zich wel dat ‘Also Sprach Zarathustra’ van Richard Strauss gebruikt werd in de soundtrack van de film ‘2001: A Space Odyssey’.
Ook de middeleeuwen zorgden voor inspiratie bij:

• Black Sabbath ‘Neon Knights’
• Spinal Tap ‘Stonehenge’
• Led Zeppelin ‘Stairway to Heaven’ & ‘Kashmere’.

Wanneer popmuziek zich waagde aan mijmeringen over de kosmos mondde dat uit in:
Moody Blues LP ‘Days of Future Passed’ (1967) & LP ‘Treshold of a Dream’ (1969). Deze laatste bevat hun antwoord op ‘Also Sprach Zarathustra’.
De psychedelica van eind de jaren ’60 sloeg de brug naar mythische thema’s vooral in progressieve rock en space muziek, en een goed voorbeeld daarvan was Jimi Hendrix. Songs van die muzikant in die categorie zijn:

• Third Stone from the Sun’
• Up from the Skies’
• ‘EXP’.

De progressieve rock van de jaren ’70 vermengde zich met SF en mythologie in het werk van:

• Yes (met de covers van Roger Dean)
• Moody Blues
• Todd Rundgren’s Utopia
• Nektar.

De acteur William Shatner (kapitein Kirk in ‘Star Trek: TOS’) zei: “I think that prog rock is the SF of rock music.”
Heavy metal richtte zich meer op horror, dark fantasy en mythologie. En Led Zeppelin koos voor fantasy zoals ‘The Lord of the Rings’.
Mythologie is net zoals rock, sensueel, direct en emotioneel. Ze symboliseert hoop, dromen, angsten, verwachtingen en de hoop om iets te bereiken.
Rock inspireert zich op SF boeken en films, en dat noemt men “interart” creativiteit. Daarbij horen ook dystopieën en sociale kritiek uit SF die in rock uitmonden zoals Bowie’s ‘1984’ uit de LP ‘Diamond Dogs’, gebaseerd op Orwell. Bowie’s band noemde zich The Spiders from Mars, terwijl hijzelf als de androgyne hermafrodiet Ziggy Stardust optrad. De LP ‘Starman’ (1972) met daaruit de eerste single ‘The Rise and Fall of Ziggy Stardust & The Spiders from Mars’ combineert rock met SF en pantomime. Wist u overigens dat Bowie als kleine jongen de BBC tv-reeks ‘Quatermass Experiment’ zag, en dat had zo’n impact op hem, en zorgde voor een levenslange fascinatie met SF.
 
Hierna som ik de artiesten en hun LP/single op, die in dat rijtje passen. Ze staan niet chronologisch, en sommigen ontstonden na die bewuste periode.

• Elton John ‘Rocket Man’
• Edgar Winter ‘Frankenstein
  
• David Bowie
  
  • ‘Space Oddity’ (1969), nogmaals uitgebracht in 1972
    
  • ‘Life on Mars’ (1971)
    

Astronaut majoor Tom doet een ruimtewandeling, raakt op drift en raakt verloren in de ruimte.

• Iron Maiden
  
  • ‘Seventh Son of a Seventh Son’ gebaseerd op Orson Scott Card
    
  • ‘Run to the Hills’
    
  • ‘Rime of the Ancient Mariner’
• Styx
  
  • ‘Come Sail Away’ (1977)
    
  • 'Mr. Roboto’ (1982)
• Blondie ‘Rapture’
• Killers ‘Spaceman’
• Soundgarden ‘Black Hole Sun’ (1994)
• Beastie Boys ‘Intergalactic’
• Klaatu ‘Calling Occupants of Interplanetary Craft’
• Brian Eno
  
  • ‘Another Green World’
    
  • ‘Before and after Science’
• Hawkwind
  
  • ‘Space Ritual’ (1972) concerttoer en dubbelelpee
    
  • ‘In Search of Space’ (1971) samen met Michael Moorcock
• Emerson, Lake & Palmer
  
  • LP ‘Tarkus’ (1971) over een toekomstige oorlog
    
  •  LP ‘Brain Salad Surgery’ (1973) de song ‘Karn Evil 9’  van ijstijd tot oorlog tussen mens en computer
• Yes
  
  • ‘Starship Trooper’ (1970) niks te zien met boek van Robert A. Heinlein
    
  •  ‘Fragile’ (1972) met SF & fantasy elementen
• Nektar
  
  • ‘Remember the future’ (1973) over een blinde jongen die communiceert met een alien
    
  •  ‘Void of Vision’
    
  • ‘Time Machine’
    
  • ‘Desolation Valley’
    
  • ‘Automation Horrorscope’
    
  • ‘Man in the Moon’
    
  •  ‘Journey to the Centre of the Eye’
    
  • ‘Cybernetic Consumption’
    
  • ‘A Tab in the Ocean’
• Rolling Stones ‘2000 Light Years from Home’ (1967)
• T. Rex
  
  • ‘Ballroom of Mars’
    
  • ‘Venus Loon’
    
  • ‘Spaceball Ricochet’
• Paul McCartney ‘Venus and Mars’
• Kraftwerk
  
  • LP ‘Man Machine’ (1978)
    
  • LP ‘Computer World’ (1981)
• Jeff Wayne ‘War of the Worlds’ (1978)
• Toto ‘Dune’ (1984)
• Paul Kantner & Jefferson Starship ‘Blows against the Empire’ (1971) over een groep mensen die op Aarde ontsnappen in een gestolen ruimteschip. Dit is gebaseerd op Heinlein’s boeken.
• Patti Smith ‘Horses’
• ELO
  
  • LP ‘Time’ (1981) pop rock met strijkers over een man die verliefd wordt op een robot
    
  • ‘The Lost Planet’
• Pink Floyd
  
  • ‘Astronomy Domine’ (1967)
    
  • ‘Stellar Overdrive’
    
  • ‘Set the Controls for the Heart of the Sun’ (1968)
    
  • ‘The Dark Side of the Moon’ (1973)
• Blue Öyster Cult
  
  • ‘Workshops of the Telescopes’
    
  • LP ‘Spectres’ (1977)
    
  • 'ETI: Extra Terrestrial Intelligence’
    
  • ‘Godzilla’
    
  • 'Mirrors’ (1979) met Michael Moorcock met song ‘The Great Sun Jester’
    
  • LP ‘Cultosaurus Erectus’ (1980)
    
  • 'The Shadow Warrior’ met Eric Van Lustbader
    
  • ‘Heaven Forbid’ (1998) en ‘Curse of the Hidden Mirror’ (2001) met John Shirley
• Rush
  
  • ‘Cygnus X-1: The Voyage’ over een zwart gat
    
  • ‘Caress of Steel’ (1975) opgedragen aan Rod Serling
    
  • ‘Necromancer’ met Michael Moorcock
    
  • LP ‘2112’
    
  • LP ‘Clockwork Angels’ (2012) met Kevin J. Anderson
• Alan Parsons Project
  
  • ‘Eye in the Sky’ (1982) gebaseerd op Philip K. Dick’s ‘Eye in the Sky’ (1957)
    
  • 'Tales of Mystery and Imagination’ (1976) gebaseerd op Edgar Allan Poe
    
  • ‘I Robot’ (1977) gebaseerd op Isaac Asimov
    
  • ‘Pyramid’ (1978) gebaseerd op Egyptische mythologie
    
  • ‘Time Machine’ (1999).

 
Conclusie: net zoals bij sciencefiction geldt voor de rockmuziek: “listen with an open mind and heart”.
​
De auteur Robert McParland is professor in Engels en “associate dean of Arts and Sciences” aan de Felician universiteit in Rutherford, New Jersey. Hij schreef voorheen al over The Beatles, The Who, U2, Bruce Springsteen, John Fogerty, Paul Simon, en Amerikaanse tekstschrijvers.
Dit boek is overigens nummer 59 in de reeks ‘Critical Explorations in Science Fiction and Fantasy’, samengesteld door Donald E. Palumbo & C.W. Sullivan III.
Een aanrader voor al wie in rockmuziek en/of SF geïnteresseerd is.
 
Patrick Van de Wiele (4½)